Ds. A. Schot

Muziek in het licht van de Bijbel

Iedereen luistert naar muziek. We hebben er allemaal zo onze gedachten over. Over wat mooi is; wat wel en wat niet door de beugel kan.

Ook jongeren hebben wat met muziek. Er zijn maar weinig jongeren die écht niet om muziek geven. Muziek doet iets met je, muziek spreekt aan. Muziek is een taal. Met behulp van muziek ben je in staat om iets tegen een ander te zeggen. Gevoelens zijn vaak moeilijk te verwoorden, zeker als het persoonlijk wordt, maar door middel van muziek en zang kan dat wel.
Muziek is niet waardevrij. Het is niet om het even naar welke muziek je luistert, welke muziek je mooi vindt. In het licht van de Bijbel zul je, zoals bij alles, een verantwoorde keuze moeten maken.

De Psalmen
Als het over muziek en zang in de Bijbel gaat, denk je allereerst aan de Psalmen. Het Bijbelboek Psalmen was de bundel geestelijke liederen van het volk Israël. De Psalmen zijn door God Zelf gegeven in Zijn Woord.
De Psalmen hebben alles te maken met het leven van de gelovige, zoals David, Asaf en Ethan. Ze bezongen daarin hun verdriet over de zonde, hun blijdschap in de Heere, hun strijd in tijden van aanvechting, hun verlangen naar de gemeenschap met God, hun liefde tot Zijn dienst, Zijn wil, Zijn geboden, Zijn inzettingen, Zijn volk.
Daarom gaan allen die de Heere hebben leren vrezen, de Psalmen waarderen met hun hart. Die komen boven alle andere gezangen en muziek te staan.

Het Oude Testament
Naast de Psalmen is er in het Oude Testament nog veel meer te vinden over muziek.
Zo speelden sommige instrumenten een grote rol bij het volk Israël: De trompet of bazuin bijvoorbeeld. God spreekt in luid bazuingeschal op de berg Sinaï. Ook de harp of citer heeft een belangrijke functie. Door harp- en citerspel wijkt een boze geest van Saul en kwam de hand des Heeren op Elisa.
Naast de instrumenten hebben de zangers een speciale plaats binnen het volk Israël. Zij worden door God Zelf aangewezen om tijdens de speciale gelegenheden (bijv. in de eredienst) de zang te verzorgen.
In het Oude Testament werd bij speciale gelegenheden vaak een lied gemaakt en gezongen. Dit gebeurde bijvoorbeeld bij:

• De doortocht van Israël door de Rode Zee
• David die de Filistijnen heeft verslagen
• Salomo die de troon bestijgt

We zien hier dat muziek bij het volk Israël een grote rol speelde. Bij allerlei gelegenheden werd er muziek gemaakt. Zowel bij de erediensten als bij bijzondere gebeurtenissen zoals overwinningen op vijanden.

Er staan in het Oude Testament echter ook Bijbelteksten waar muziek in een negatief kader wordt genoemd. Prediker 7:5 Het is beter te horen het bestraffen des wijzen, dan dat iemand hore het gezang der dwazen. Ook wordt muziek gebruikt bij de afgodendienst van het beeld van Nebukadnezar.

Het Nieuwe Testament
In het Nieuwe Testament is muziek uiteraard niet verdwenen uit het leven van het volk Israël. Denk aan de geboorte van de Heere Jezus. Je hoort Maria zingen, Zacharias, de engelen in de velden van Efratha, Simeon.
En ook aan einde van het leven van de Heere Jezus zien we dat Hij de lofzang zong, op weg naar de Olijfberg, op weg naar het kruis.
Zelfs in de gevangenis werd er gezongen, door Paulus en Silas.
En Paulus geeft het aan de gemeente van Efeze én Kolosse mee: sprekende onder elkander met psalmen, lofzangen en geestelijke liederen, zingende en psalmende de Heere in uw hart.Ook in Openbaring komen we muziek en zang tegen, vaak in het licht van het eeuwige en zalige hemelleven. En zij zongen een nieuw gezang… In de hemel prijzen de gelovigen de Heere dag en nacht met hun lied.

Daar tegenover lezen we over de goddeloze stad Babylon, die zal worden vernietigd door God: En de stem der citerspelers, en der zangers, en der fluiters, en der bazuiners, zal niet meer in u gehoord worden…

Zo lezen we heel de Bijbel door op veel plaatsen over muziek. Muziek en zang zijn heel belangrijk in de Bijbel. Het doel? Elke keer weer:

• de Heere loven en prijzen
• Zijn eer zoeken, ook in schuldbelijdenis, ook in het zoeken van Zijn aangezicht

De Bijbel laat ons wel eerlijk twee kanten zien. Muziek tot eer van de Heere, maar ook tot oneer van God, tot eer van onszelf. Zelfs dat er geen muziek meer gehoord zal worden vanwege het oordeel.

Muziek als gave

Je mag gerust zeggen dat muziek en zang gaven van God zijn. In het begin van de Bijbel lees je al over Jubal die harpen en orgels maakte (Genesis 4:21). En verderop in de Bijbel kom je Saul tegen die muziek nodig had om te kalmeren en de koorleiders en zangers die in de tabernakel en tempeldienst zingen tot eer van God.

Door de zonde beantwoorden deze gaven van God helaas niet meer aan hun doel. Mensen zoeken er hun eigen eer mee, boven de eer van hun Schepper. We lezen al in Genesis 4:24 dat Lamech zijn zondige lied zingt.
Sinds de zondeval wordt de gave van muziek en zang niet vaak meer gebruikt om mensen tot God te leiden, maar is het tegenovergestelde meer het geval.

Muziek als opgave

Toch blijft het onze opdracht om door muziek en zang God te dienen. Daarmee is muziek ook een opgave.
Door de zondeval is het voor ons onmogelijk om met muziek God te eren. Daarom is allereerst bekering zo noodzakelijk als we het over muziek als opgave hebben.
Als we een muziekinstrument bespelen, dringt de vraag: waarom doe ik het? Je hebt er gaven voor gekregen; zie je musiceren nu ook als opgave? Om het instrument te bespelen tot Zijn eer?
En, de Heere vraagt van ons dat we zingen, tot Zijn eer.
Paulus geeft de Kolossenzen de opdracht om te zingen, met Psalmen en geestelijke liederen. (Kolossenzen 3:16)
Luther heeft in dit verband gezegd – en dat is de inhoud van de opgave: “Ik zou alle kunsten, in het bijzonder die van muziek, gaarne in dienst willen stellen van Hem die haar gegeven en geschapen heeft”.

Hoe moet ik dan muziek luisteren?

Wanneer we in Gods Woord gaan zoeken naar concrete geboden en normen die ons voorhouden hoe muziek gemaakt of beluisterd moet worden, zullen we tevergeefs zoeken. Wel wijst Gods Woord ons bij al onze activiteiten de juiste richting aan.
We zullen ons moeten laten leiden door de Bijbel, ook als we het hebben over het beluisteren en het maken van muziek.

In Filippensen 4:8 vinden we het duidelijkst verwoord wat de Heere daarin van ons vraagt. Daar zegt Paulus tegen de Filippenzen: Voorts broeders, al wat waarachtig is, al wat rein is, al wat lieflijk is, al wat wel luidt, zo er enige deugd is en zo er enige lof is, bedenkt datzelve.

Aan de hand van bovengenoemde tekst kunnen heel wat vragen gesteld worden als we muziek beoordelen. Vragen als:

• wordt de werkelijkheid eerlijk weergegeven? Zonde, oordeel, schuld
• God is rechtvaardig. Hij zal ons oordelen. Komt dat terug?
• wordt de Heere verheerlijkt of staat de mens centraal?
• Is de muziek christelijk of antichristelijk?
• Wordt de zonde verheerlijkt en gepropageerd? denk aan overspel, drank, drugs, laster. Wat heeft dat met reinheid te maken?
• zijn de klanken lieflijk, welluidend?

We worden door de Heere opgeroepen om de richtlijnen van de Schrift ernaast te leggen. De geboden van de Heere gelden ook onze muziekkeuze, ons musiceren en zingen.

Afronding

De vraag is nu, wat is ons doel met muziek en zang? Waar het hart vol van is daar loopt de mond van over. Muziek laat zien wat er in je hart leeft. Leg je hart er maar naast. Gaat onze muziekkeus uit naar eer van God? Zingen en musiceren we voor onszelf? Of voor anderen? Of zingen we tot eer van de Heere? Het moet tot eer van God zijn, van wie wij deze gave ook gekregen hebben!

Dat kun je niet van jezelf, alleen door het werk van de Heilige Geest kan de muziek weer dienen als middel om God te loven. Het begint bij ons hart. God loven, de Heere grootmaken, is een zaak van geloof, van bekering, van wedergeboorte.
Gods Woord zegt ons: Wie Hem need’rig valt te voet, zal van Hem Zijn wegen leren. Dat is wat anders dan veel liedjes, pop- en gospelsterren ons wijsmaken. Maar het is de énige weg tot behoud. Dat is een weg van bekering. Dan ga je ontdekken dat je met heel je leven nog nooit de Heere hebt bedoeld en dat je voor Hem niet kunt bestaan. Dan kom je in verootmoediging en boetvaardigheid over de zonde aan de voet van het kruis van de Heere Jezus terecht. Alleen door Zijn verdienste kan dan de lofzang weer gezongen worden.

Op aarde zal er altijd een valse noot in de muziek blijven doorklinken. Maar eenmaal zal de muziek weer volmaakt dienen om God groot te maken. Johannes schrijft in het laatste bijbelboek over engelen met citers (Openbaring 15:2-4). Er zal dan volmaakt worden gezongen. De lofprijzingen zullen dan voor eeuwig klinken. Gods Woord wijst ons naar die toekomst, die voor al Gods kinderen weggelegd is. Zij zullen eeuwig zingen tot Gods eer. “Dan zullen daar de blijde zangers staan, de speelliên op de harp en cimbel slaan!” Zullen wij bij die blijde zangers staan?

Ds. A. Schot